Budowa i funkcje sacharydów
Sacharydy, znane również jako cukry lub węglowodany, są kluczowymi związkami organicznymi w organizmach żywych. Powstają głównie w procesie fotosyntezy przeprowadzanym przez organizmy autotroficzne. Budowa cukrów opiera się na atomach węgla, wodoru i tlenu, a czasem również azotu.
Definicja: Monosacharydy to cukry proste, będące podstawowymi jednostkami budulcowymi bardziej złożonych sacharydów.
Cukry proste charakteryzują się słodkim smakiem i dobrą rozpuszczalnością w wodzie. Zawierają od 3 do 8 atomów węgla, co determinuje ich nazewnictwo (np. triozy, tetrozy, pentozy, heksozy). W ich strukturze występuje kilka grup hydroksylowych (-OH) oraz jedna grupa karbonylowa, która może być aldehydowa (-CHO) w aldozach lub ketonowa (-CO-) w ketozach.
Przykład: Glukoza jest przykładem aldozy, podczas gdy fruktoza jest ketozą.
Oligosacharydy powstają przez połączenie 2-10 cząsteczek cukrów prostych za pomocą wiązań glikozydowych. Te wiązania mogą być typu α (łatwo rozkładane przez wszystkie organizmy) lub β (rozkładane tylko przez nieliczne organizmy).
Highlight: Wiązania glikozydowe alfa i beta mają kluczowe znaczenie dla właściwości i funkcji biologicznych cukrów złożonych.
Polisacharydy, czyli wielocukry, to długie łańcuchy cukrów prostych. Nie rozpuszczają się w wodzie i mogą być rozkładane przez enzymy. Do najważniejszych polisacharydów należą glikogen, skrobia, celuloza i chityna.
Vocabulary: Skrobia - polisacharyd roślinny, który można wykryć za pomocą jodyny lub płynu Lugola, barwiąc się na granatowo.
