Charakterystyka i klasyfikacja cukrów
Cukry proste monosacharydy to podstawowe jednostki budulcowe węglowodanów. Charakteryzują się one rozpuszczalnością w wodzie, słodkim smakiem oraz aktywnością osmotyczną. Łatwo przechodzą przez błony komórkowe.
Klasyfikacja cukrów prostych opiera się na liczbie atomów węgla w ich cząsteczce:
- Triozy 3atomywęgla
- Pentozy 5atomoˊwwęgla
- Heksozy 6atomoˊwwęgla
Przykład: Ważne pentozy to ryboza cukierRNA i deoksyryboza cukierDNA.
Highlight: Glukoza, będąca heksozą, stanowi główne źródło energii dla mózgu i jest substratem w procesie oddychania komórkowego.
Inne istotne heksozy to fruktoza łatwoprzerabiananaglukozę i galaktoza.
Disacharydy to cukry złożone z dwóch cząsteczek cukrów prostych. Najważniejsze z nich to:
- Sacharoza glukoza+fruktoza
- Laktoza glukoza+galaktoza - składnik mleka
- Maltoza glukoza+glukoza - pełni funkcję transportową u roślin
Polisacharydy to wielocukry powstałe z połączenia wielu cząsteczek glukozy wiązaniami O-glikozydowymi. W przeciwieństwie do cukrów prostych, nie rozpuszczają się w wodzie. Pełnią funkcje zapasowe lub strukturalne:
- Skrobia - materiał zapasowy u roślin, składa się z amylozy i amylopektyny
- Glikogen - materiał zapasowy u zwierząt, występuje głównie w wątrobie i mięśniach szkieletowych
- Celuloza - materiał budulcowy ścian komórkowych roślin
- Chityna - materiał budulcowy pancerzy stawonogów i ścian komórkowych grzybów
Vocabulary: Mureina - polisacharyd budujący ściany komórkowe bakterii.
Metody wykrywania cukrów:
- Skrobia - płyn Lugola barwisięnagranatowo/fioletowo
- Cukry redukujące - odczynnik Fehlinga lub Trommera zmianabarwynaczerwonąlubceglastoczerwonąpodwpływemtemperatury
Highlight: Glikogen jest bardziej rozgałęziony niż skrobia, co ułatwia szybsze pozyskiwanie energii - dlatego jest materiałem zapasowym u zwierząt, które są bardziej aktywne niż rośliny.