Budowa płazów obejmuje szereg cech przystosowawczych do życia na lądzie i w wodzie. Szkielet płazów charakteryzuje się następującymi cechami

1. Czaszka ma ażurową konstrukcję i jest słabo skostniała, co zmniejsza jej ciężar.
2. Kręgosłup składa się z różnych odcinków, w tym szyjnego, tułowiowego, krzyżowego i ogonowego.
3. Kończyny są wsparte na obręczach barkowej i miednicowej, co umożliwia efektywne poruszanie się na lądzie.

Vocabulary Urostyl - struktura powstała ze zrośniętych kręgów ogonowych u płazów bezogonowych.

Highlight Płazy nie posiadają klatki piersiowej, a ich żebra są silnie zredukowane, co wpływa na mechanizm oddychania.

Przystosowanie płazów do życia na lądzie widoczne jest w budowie ich kończyn. Przednie kończyny są czteropałczaste, a tylne pięciopałczaste, co zapewnia lepszą stabilność podczas poruszania się po lądzie. U płazów bezogonowych obserwuje się wtórne zrośnięcie kości przedramienia i podudzia, co zwiększa siłę skoku.

Example Obręcz miednicowa płazów bezogonowych składa się z wydłużonych kości biodrowych, kości kulszowych i chrząstek łonowych, co umożliwia im wykonywanie dalekich skoków.

Przystosowanie płazów do życia w wodzie i na lądzie widoczne jest w budowie ich układu pokarmowego i oddechowego. Płazy prowadzą drapieżny tryb życia i charakteryzują się następującymi cechami

1. Nie piją wody, wchłaniają ją przez skórę.
2. Posiadają uzębioną jamę gębową z silnie umięśnionym językiem pokrytym wydzieliną gruczołów ślinowych.
3. Układ pokarmowy składa się z jamy gębowej, przełyku, żołądka, jelita cienkiego, jelita grubego i kloaki.

Highlight Larwy płazów nie mają żołądka, a ich jelito jest znacznie dłuższe niż u dorosłych osobników.

Jak oddychają płazy? Płazy wykorzystują trzy główne sposoby oddychania

1. Płuca - parzyste worki o pofałdowanej powierzchni.
2. Nabłonek jamy gębowej.
3. Skóra - cienka, dobrze unaczyniona i pokryta śluzem.

Vocabulary Pompa jamy gębowej - mechanizm działania płuc u płazów, polegający na rytmicznym podnoszeniu i opuszczaniu dna jamy gębowej.

Example Larwy płazów ogoniastych i bardzo młodych bezogonowych oddychają za pomocą skrzeli zewnętrznych, podczas gdy larwy płazów beznogich i starszych bezogonowych wykorzystują skrzela wewnętrzne.

Mechanizm wentylacji płuc u płazów odbywa się przy udziale pompy jamy gębowej i obejmuje następujące etapy

1. Kilkukrotne opuszczanie dna jamy gębowej przy zamkniętej krtani.
2. Otwieranie krtani przy otwartych nozdrzach.
3. Podnoszenie dna jamy gębowej przy otwartej krtani i zamkniętych nozdrzach.
4. Zamykanie krtani i otwieranie nozdrzy.

Układ krwionośny płazów jest przystosowany do ich ziemno-wodnego trybu życia i charakteryzuje się

1. Dwoma obiegami krwi płucnym (małym) i obwodowym (dużym).
2. Sercem składającym się z dwóch przedsionków, jednej komory i stożka tętniczego.

Highlight Obieg płucny u płazów obejmuje cyrkulację krwi między sercem a płucami i skórą, co umożliwia efektywne oddychanie skórne.

Układ nerwowy płazów jest stosunkowo słabo rozwinięty, ale zawiera wszystkie podstawowe struktury charakterystyczne dla kręgowców, w tym kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie, móżdżek i rdzeń przedłużony.

Example Płazy posiadają dobrze wykształcone oczy z zdolnością akomodacji oraz trzy powieki dolną, górną i migawkową.

Gdzie żyją płazy i jak się przystosowały do swojego środowiska? Płazy zamieszkują różnorodne środowiska wodne i lądowe, a ich narządy zmysłów są dobrze przystosowane do wykrywania zagrożeń i zdobywania pokarmu

1. Oczy - dobrze wykształcone, z zdolnością akomodacji i trzema powiekami.
2. Ucho - składa się z trzech części zewnętrznej, środkowej i wewnętrznej.
3. Narząd węchu - znajduje się w jamach węchowych połączonych z nozdrzami.
4. Narząd Jacobsona - odbiera bodźce smakowo-węchowe.

Vocabulary Narząd Jacobsona - specjalny organ zmysłowy występujący u płazów, który pomaga w wykrywaniu feromonów i innych substancji chemicznych.

Rozmnażanie płazów charakteryzuje się następującymi cechami

1. Płazy są rozdzielnopłciowe i wykazują dymorfizm płciowy.
2. U wielu gatunków występuje zjawisko neotenii - osiągnięcie dojrzałości płciowej w stadium larwalnym.
3. Sposób rozmnażania różni się między grupami płazów
   • Płazy ogoniaste zapłodnienie wewnętrzne, składanie jaj w wodzie.
   • Płazy beznogie z jaj wylęgają się larwy podobne do dorosłych osobników.
   • Płazy bezogonowe zapłodnienie zewnętrzne w wodzie, rozwój przez stadium kijanki.

Example U niektórych gatunków ropuch występuje żyworodność, gdzie potomstwo rodzi się już podobne do dorosłych osobników.

Rodzaje płazów różnią się sposobem rozwoju, ale najbardziej charakterystyczny jest rozwój płazów bezogonowych, który obejmuje następujące etapy

1. Zapłodnienie zewnętrzne w wodzie.
2. Rozwój zarodka w obrębie galaretowatej osłonki jajowej.
3. Wyklucie się kijanki ze skrzelami zewnętrznymi i linią boczną.
4. Stopniowe wykształcanie się kończyn, począwszy od tylnych.
5. Rozwój płuc i obiegu płucnego.
6. Zanik ogona i wyjście na ląd.

Highlight Metamorfoza płazów bezogonowych jest jednym z najbardziej dramatycznych przykładów przeobrażenia w świecie zwierząt.

Vocabulary Kijanka - larwa płazów bezogonowych, przystosowana do życia w wodzie, oddychająca skrzelami i posiadająca ogon.

Znaczenie płazów w przyrodzie jest ogromne. Jako drapieżniki kontrolują populacje owadów i innych bezkręgowców, a same stanowią ważne ogniwo w łańcuchu pokarmowym wielu gatunków. Ich wrażliwość na zmiany środowiska czyni je również doskonałymi bioindykatorami.

Example Przeobrażenie kijanki w dorosłą żabę obejmuje nie tylko zmiany zewnętrzne, ale także głębokie przemiany wewnętrzne, w tym reorganizację układu pokarmowego i oddechowego.

Przystosowanie płazów do życia w wodzie i na lądzie jest widoczne w ich różnorodności morfologicznej. Płazy dzielą się na trzy główne grupy

1. Ogoniaste - posiadają kończyny jednakowej długości i ogon, co umożliwia im sprawne poruszanie się zarówno w wodzie, jak i na lądzie.

2. Bezogonowe - charakteryzują się długimi, skocznym tylnymi kończynami i brakiem ogona, co jest adaptacją do życia na lądzie.

3. Beznogie - mają twardą czaszkę i kręgosłup składający się z około 200 kręgów, brak kończyn oraz skórę pokrytą drobnymi łuskami kolagenowymi.

Budowa płazów jest przystosowana do ich ziemno-wodnego trybu życia. Ich skóra jest cienka, naga i stale nawilżona śluzem wydzielanym przez gruczoły śluzowe. Ta cecha jest kluczowa dla przystosowania płazów do życia w wodzie, gdyż umożliwia im oddychanie skórne.

Highlight Śluz na skórze płazów nie tylko utrzymuje ją wilgotną, ale także rozpuszcza gazy, co ułatwia wymianę gazową.

Vocabulary Rezonatory - struktury występujące u wielu gatunków samców płazów bezogonowych, służące do wzmacniania dźwięków wydawanych podczas godów.

Example Przykładem adaptacji do życia wodnego jest obecność błony pławnej między palcami u wielu gatunków płazów, co zwiększa efektywność pływania.