Stronnictwa polityczne i przebieg powstania
W okresie poprzedzającym powstanie styczniowe, ukształtowały się dwa główne stronnictwa polityczne, które miały odmienne wizje dotyczące metod odzyskania niepodległości i reform społecznych.
Biali, reprezentowani przez takie postacie jak Andrzej Zamoyski i Leopold Kronenberg, opowiadali się za:
- Dążeniem do niepodległości przy użyciu legalnych środków
- Traktowaniem powstania zbrojnego jako ostateczności
- Uzyskaniem poparcia Francji i Wielkiej Brytanii jako warunku powodzenia
- Przeprowadzeniem uwłaszczenia chłopów
Biali stworzyli sieć konspiracyjną, w której działali głównie ziemianie, mieszczaństwo i inteligencja. Założyli oni Dyrekcję Krajową.
Highlight: Strategia "białych" polegała na stopniowym budowaniu siły narodu poprzez pracę organiczną i legalne metody działania.
Czerwoni, z kolei, reprezentowani przez Jarosława Dąbrowskiego, Zygmunta Padlewskiego i Władysława Daniłowskiego, głosili bardziej radykalne hasła:
- Jedyną skuteczną metodą jest powstanie zbrojne
- Należy przeprowadzić uwłaszczenie chłopów
- W powstanie zbrojne powinny zaangażować się wszystkie grupy społeczne
- W Królestwie Polskim należy przeprowadzić demokratyczne zmiany
Czerwoni tworzyli tajne organizacje i od października 1861 roku intensyfikowali swoje działania.
Vocabulary: Branka - przymusowy pobór do wojska carskiego, który stał się bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania.
Przebieg powstania styczniowego rozpoczął się 22 stycznia 1863 roku, gdy Aleksander Wielopolski zarządził brankę. W odpowiedzi na to:
- Tymczasowy Rząd Narodowy wydał manifest wzywający do powstania
- Ludwik Mierosławski został mianowany naczelnikiem powstania, ale szybko zrezygnował
- Stefan Bobrowski kierował "czerwonymi"
- Marian Langiewicz został dyktatorem powstania w marcu 1863 roku, ale tydzień później złożył broń
Example: Powstanie miało charakter wojny partyzanckiej, z licznymi potyczkami i bitwami rozrzuconymi po całym terytorium Królestwa Polskiego.