Średniowiecze - Kluczowe Zagadnienia
Epoka średniowiecza w literaturze obejmowała okres od upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego w 476 roku do zdobycia Konstantynopola przez Turków w 1453 roku. Literatura średniowiecza w Polsce rozwijała się w tym samym czasie, choć z pewnym opóźnieniem w stosunku do Europy Zachodniej.
Cechy literatury średniowiecznej były ściśle związane z dominującą rolą religii chrześcijańskiej:
- Teocentryzm - Bóg w centrum świata i ludzkiego życia.
- Uniwersalizm - dążenie do jednolitości w religii, języku i władzy.
- Dydaktyzm - literatura miała pouczać i promować właściwe wzorce zachowań.
Highlight: Cechy literatury średniowiecza dydaktyczna i parenetyczna - utwory miały uczyć właściwego postępowania i prezentować wzorce osobowe do naśladowania.
Wzorce osobowe średniowiecza obejmowały:
- Świętego
- Ascetę
- Rycerza
- Władcę
- Damę serca
Example: Wzorce osobowe rycerz był uosobieniem odwagi, honoru i wierności, co doskonale ilustruje postać Rolanda z "Pieśni o Rolandzie".
Kluczowe motywy w literaturze średniowiecznej:
- Memento mori (pamiętaj o śmierci)
- Danse macabre (taniec śmierci)
- Ars moriendi (sztuka umierania)
- Vanitas vanitatum (marność nad marnościami)
- Deesis (błaganie/prośba do Boga)
Vocabulary: Dydaktyzm w średniowieczu oznaczał, że literatura miała przede wszystkim funkcję pouczającą i wychowawczą.
Najważniejsze utwory średniowiecza w kontekście polskim to:
- "Bogurodzica"
- "Legenda o św. Aleksym"
- "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią"
- "Kronika polska" Galla Anonima
Definition: Cechy literatury średniowiecza alegoryczna oznacza, że poza dosłownym znaczeniem tekstu istnieje głębsze, symboliczne przesłanie.
Filozofia średniowiecza opierała się głównie na:
- Tomizmie
- Augustynizmie
- Franciszkanizmie
Quote: "Vanitas vanitatum et omnia vanitas" (Marność nad marnościami i wszystko marność) - to kluczowe przesłanie literatury średniowiecznej, podkreślające przemijanie ziemskiego życia.
Gatunki literackie średniowiecza obejmowały legendy, kroniki, pieśni rycerskie i religijne. Jaki był cel średniowiecznej literatury jak nazywamy taki rodzaj literatury? Głównym celem było nauczanie moralności i prawd wiary, co określamy jako literaturę dydaktyczną i parenetyczną.
