Nowe ruchy społeczno-polityczne w Europie
W XIX wieku rozwinęły się nowe ruchy społeczno-polityczne, które miały znaczący wpływ na kształtowanie się nowoczesnych społeczeństw europejskich. Wśród nich wyróżniamy socjaldemokrację, chrześcijańską demokrację i anarchizm.
Socjaldemokracja, z głównym myślicielem Eduardem Bernsteinem, dążyła do równouprawnienia, rozszerzenia praw wyborczych i reform drogą parlamentarną. Chrześcijańska demokracja w kontekście społecznym opierała się na społecznej nauce Kościoła katolickiego, krytykując socjalizm, komunizm i liberalizm, jednocześnie promując poszanowanie godności człowieka i solidarność społeczną.
Example: Papież Leon XIII w encyklice "Rerum novarum" z 1891 roku zapoczątkował ruch chrześcijańskiej demokracji, podkreślając potrzebę poprawy warunków pracy robotników.
Anarchizm, reprezentowany przez myślicieli takich jak Michał Bakunin, stawiał na wolność, krytykę państwa i likwidację klas społecznych.
W tym okresie rozwinął się również nowoczesny nacjonalizm, który z czasem przybrał bardziej radykalne formy. Skrajni nacjonaliści-szowiniści zaczęli dzielić narody na lepsze i gorsze, przyznając silniejszym prawa kosztem słabszych.
Highlight: Rozwój nacjonalizmów w Europie prowadził do wzrostu niechęci wobec mniejszości narodowych, szczególnie Żydów, co z kolei przyczyniło się do powstania syjonizmu.
Ważnym aspektem przemian społecznych była walka o prawa kobiet. Emancypantki dążyły do równouprawnienia, dostępu do wyższego wykształcenia i zmian w prawie rodzinnym. Szczególnie trudna okazała się walka o prawa wyborcze dla kobiet, prowadzona przez sufrażystki.
Vocabulary: Sufrażystki - zwolenniczki przyznania kobietom praw wyborczych, aktywnie walczące o te prawa w XIX i na początku XX wieku.
