Cierpienie i śmierć to fundamentalne motywy w literaturze polskiej, które szczególnie wyraźnie ukazują się w dziełach Jana Kochanowskiego i innych wielkich twórców.
Motyw cierpienia w literaturze pojawia się w wielu kluczowych dziełach polskiego kanonu. Szczególnie wyrazistym przykładem są Treny Kochanowskiego, gdzie poeta zmaga się z bólem po stracie ukochanej córki Urszulki. W Trenie 1 autor rozpoczyna swoją żałobną podróż, wyrażając pierwsze stadium rozpaczy. Tren 5 stanowi szczególnie przejmujący obraz ojcowskiego cierpienia, gdzie poeta wspomina ukochane dziecko poprzez pozostawione przez nią przedmioty codziennego użytku. Motyw cierpienia w Księdze Hioba stanowi biblijny kontekst dla późniejszych dzieł literackich, pokazując uniwersalny wymiar ludzkiego bólu i próby jego zrozumienia.
Motyw śmierci w literaturze jest nierozerwalnie związany z cierpieniem i pojawia się w różnych epokach i kontekstach. W literaturze średniowiecza śmierć przedstawiana była jako element Bożego planu i naturalna kolej rzeczy. Motyw śmierci w literaturze współczesnej ewoluował, przyjmując bardziej złożone formy i interpretacje. Szczególnie interesujący jest motyw miłości i śmierci w literaturze, gdzie te dwie potężne siły często się przeplatają, tworząc najbardziej przejmujące dzieła literatury światowej. W lekturach szkolnych motyw śmierci pojawia się w różnych kontekstach - od prostych przedstawień w baśniach, przez romantyczne wizje śmierci za ojczyznę, aż po współczesne, egzystencjalne rozważania nad sensem życia i przemijania. Motyw śmierci w sztuce wykracza poza literaturę, znajdując swoje odzwierciedlenie w malarstwie, rzeźbie i innych formach artystycznego wyrazu, tworząc kompleksowy obraz ludzkiego doświadczenia końca życia.
