Zakony żebracze i kryzys papiestwa

W pierwszej połowie XIII wieku powstał nowy rodzaj zakonów zwanych żebraczymi. W 1209 roku został założony zakon braci mniejszych, znany jako franciszkanie. Twórcą zakonu był Franciszek z Asyżu, który po rezygnacji z bogactwa zaczął pomagać ludziom i prowadzić ascetyczny tryb życia.

Definition: Zakony żebracze w średniowieczu to zgromadzenia zakonne, których członkowie żyli w ubóstwie, utrzymując się z jałmużny i poświęcając się pracy duszpasterskiej wśród ludności miejskiej.

Franciszkanie mieszkali w miastach, gdzie wygłaszali kazania. Członkowie zgromadzenia żyli bardzo skromnie, a źródłem ich dochodu była jałmużna otrzymywana od wiernych. Klasztory podlegały najwyższym władzom zakonu, a te z kolei papieżowi.

Highlight: Franciszkanie #OFM $Ordo Fratrum Minorum$ to jeden z najbardziej znanych zakonów żebraczych, który do dziś odgrywa ważną rolę w Kościele katolickim.

W 1216 roku został utworzony zakon kaznodziejski, znany jako dominikanie. Założycielem zgromadzenia był Dominik Guzmán, który zasłynął swoją działalnością wśród katarów, próbując przekonać ich do ponownego przyjęcia katolicyzmu. Dominikanie, podobnie jak franciszkanie, żyli w miastach i przyrzekali życie w całkowitym ubóstwie, utrzymując się z datków. Zakon przywiązywał dużą wagę do wykształcenia i był znany ze swojego oddania papiestw

u.

Quote: "Pierwszy zakon żebraczy w średniowieczu odegrał kluczową rolę w odnowie życia religijnego i walce z herezjami."

Papiestwo w XIII wieku posiadało silną pozycję, ale w następnym wieku doszło do jego upadku. Na początku XIV wieku wybuchł spór pomiędzy królem Francji Filipem IV Pięknym a papieżem Bonifacym VIII. Powodem było nałożenie przez władcę nowych podatków na francuskie duchowieństwo. W 1309 roku nowy papież Klemens V przeniósł swoją siedzibę do Awinionu, co dało początek tzw. niewoli awiniońskiej, czyli okresowi zależności papiestwa od francuskich władców.

Vocabulary: Niewola awiniońska - okres w historii papiestwa $1309-1377$, kiedy papieże rezydowali w Awinionie, a nie w Rzymie, co doprowadziło do osłabienia ich autorytetu.

Wielka schizma zachodnia i jej konsekwencje

W 1377 roku papież Grzegorz XI ponownie ustanowił Rzym jako miejsce urzędowania papiestwa. Jednak po jego śmierci skłóceni ze sobą kardynałowie wybrali własnych papieży: jeden rezydował w Rzymie, a drugi w Awinionie. To wydarzenie zapoczątkowało wielką schizmę zachodnią, okres, w którym Kościołem rządziło jednocześnie dwóch, a później nawet trzech papieży, którzy nie uznawali się wzajemnie.

Definition: Wielka schizma zachodnia - rozłam w Kościele katolickim trwający od 1378 do 1417 roku, charakteryzujący się jednoczesnym istnieniem dwóch lub trzech konkurujących ze sobą papieży.

Schizmę starano się zażegnać poprzez zwoływanie soborów powszechnych. Dopiero sobór w Konstancji $1414-1418$ przyczynił się do zakończenia kryzysu w Kościele. Marcin V został uznany za jedynego prawowitego papieża, a trzej pozostali musieli abdykować.

Highlight: Omów życie umysłowe epoki rolę kościoła powstanie uniwersytetów - to ważny temat, który pokazuje, jak kryzys w Kościele wpłynął na rozwój edukacji i myśli średniowiecznej.

Warto zapamiętać kilka kluczowych pojęć związanych z tym okresem:

• Herezja - pogląd religijny niezgodny z oficjalnym nauczaniem Kościoła katolickiego.
• Schizma - rozłam w Kościele chrześcijańskim, w wyniku którego powstawały odrębne organizacje kościelne.
• Reguła zakonna - zbiór podstawowych przepisów ustalających zasady życia członków określonego zgromadzenia zakonnego.
• Sobór powszechny - w Kościele katolickim zjazd biskupów pod przewodnictwem papieża, którego celem jest uregulowanie doktryny wiary i ustanowienie nowych praw kościelnych.

Example: Kościół a nauka w średniowieczu to złożony temat, który pokazuje, jak instytucje kościelne, mimo kryzysów, przyczyniały się do rozwoju edukacji i zachowania wiedzy.

Rozwój Kościoła w średniowieczu

Rola Kościoła w średniowiecznej Europie była niezwykle znacząca, a do jego rozwoju w szczególności przyczynił się papież Innocenty III. Za jego pontyfikatu pozycja papieża w chrześcijańskiej Europie znacznie wzrosła. W 1215 roku Innocenty III zwołał sobór laterański IV, podczas którego podjęto ważne decyzje, takie jak wprowadzenie nakazu spowiadania się i przyjmowania komunii przynajmniej raz w roku oraz ustanowienie szkół parafialnych.

Kościół miał ogromny wpływ na różne dziedziny życia w średniowieczu. W polityce ingerował w wewnętrzne sprawy krajów europejskich. W gospodarce posiadał największy majątek ziemski, a niektóre zakony przyczyniały się do rozwoju ekonomicznego Europy. W dziedzinie nauki, głównie klasztory i szkoły przy kościołach były odpowiedzialne za edukację społeczeństwa. Kultura we wszystkich jej aspektach była pod silnym wpływem Kościoła, a w architekturze budownictwo sakralne przyczyniło się do powstania stylu romańskiego i gotyckiego.

Highlight: Kościół w średniowieczu Klasa 5 notatka powinna podkreślać wszechstronny wpływ Kościoła na życie średniowiecznej Europy, od polityki po architekturę.

W średniowieczu pojawiły się również nowe ruchy religijne, które zagroziły pozycji Kościoła. Celem tych ruchów była odnowa życia duchowego, ale wiele z nich negowało istniejący porządek, co Kościół uznał za herezje. Jednym z największych ruchów heretyckich byli katarzy, nazywani również albigensami.

Vocabulary: Katarzy $gr. katharoi - 'czyści'$ - ruch heretycki, który wierzył, że światem materialnym rządzi Szatan, a duchowym Bóg. Nie uznawali żadnej władzy.

Papież Innocenty III, obawiając się radykalizmu katarów, wezwał przeciwko nim do krucjaty. Trwała ona w latach 1209-1229 i uczestniczyło w niej rycerstwo z północnej Francji. Herezja katarska była zwalczana przez Kościół jeszcze w XIV wieku.

Example: Rzeź katarów była jednym z najbardziej dramatycznych wydarzeń w historii zwalczania herezji przez Kościół katolicki.