Kordian

Alternatywny zapis:

i miejsce akcji ******** ***************** Akcja dramatu rozpoczyna się 31 grudnia 1799 roku w górach Karpackich (przy chacie czarnoksiężnika Twardowskiego). Kolejne epizody mają miejsce: na wsi (dom Kordiana), w Londynie (James Park), w Dover, w Watykanie, we Włoszech, na szczycie Mont Blanc, w Warszawie (plac przed zamkiem królewskim, Plac Saski, Plac Marsowy). Koronacja cara Mikołaja i spisek na jego życie mają miejsce w 1829 roku. 3. Najważniejsze motywy a) Miłość Miłość to poboczny wątek dramatu. W pojęciu Kordiana, miłość jest jedynie jedną z życiowych iluzji, gdyż nie daje ani szczęścia, ani spełnienia. Nieodwzajemnione uczucie do Laury kończy się próbą samobójczą, romans z Wiolettą - odkryciem kobiecej hipokryzji. Dzięki zachowaniu kochanki Kordian utwierdza się w przekonaniu, że uczucie (podobnie jak sławę, sprawiedliwość, poważanie społeczne) można po prostu kupić. Kulminacja rozczarowania miłością (i innymi dotychczasowymi złudzeniami) ma miejsce podczas słynnego monologu bohatera: Uczucia po światowych opadały drogach... Gorzkie pocałowania kobiety - kupiłem... b) Podróż Jeden ze stałych elementów biografii romantycznych bohaterów. Kordian - podobnie jak Giaur Byrona czy Konrad-Pielgrzym Mickiewicza - wyrusza w swoją wielką podróż, symbolizującą duchową przemianę. Zwiedził Anglię, gdzie poznaje siłę oddziaływania pieniądza i rozmyśla nad złudzeniami poezji. We Włoszech nawiązuje romans, który kończy się wielkim rozczarowaniem. Kres jego podróży to góra Mont-Blanc, miejsce triumfu duchowej prawdy i odkrycia, że serce bohatera pozostało jednak w ojczyźnie. c) Przemiana Kordian to bohater dojrzewający. Czytelnik obserwuje jego perypetie duchowe: rozczarowania młodości, poszukiwania sensu własnej egzystencji, porzucanie złudzeń i dorastanie do podjęcia odpowiedzialnego czynu. Właściwa metamorfoza bohatera ma miejsce podczas jego monologu. Kordian czuje swoją duchową potęgę O, gdyby tak się wedrzeć na umysłów górę (...) I przebić czołem przesądów chmurę, I być najwyższą myślą wcieloną... Ogarniają go jednak wątpliwości: Może lepiej się rzucić w lodowe szczeliny? Ostateczny wybór walki jest już decyzją dojrzałego człowieka, który potrafi przewidzieć konsekwencje swoich działań. d) Walka Jeden z głównych motywów dramatu. Wątkiem spajającym wszystkie epizody jest dojrzewanie głównego bohatera do podjęcia walki o wolność ojczyzny. Spiskowcy zebrani w lochach zastanawiają się nad najskuteczniejszym sposobem walki z carem. Ten toczy cichy spór z księciem Konstantym o utrzymanie władzy. Z kolei krwawe walki ludów są „igraszką” w rękach diabłów przygotowujących dzieje przyszłego wieku. Wewnętrzną walkę toczy wreszcie sam Kordian, borykający się pomiędzy rozpaczą, poszukiwaniem życiowego celu i pragnieniem poświęcenia. e) Szatan Szatan w ,,Kordianie" to postać wpływająca bezpośrednio na bieg historii. Pojawia się w scenie „Przygotowania" w towarzystwie pomniejszych czartów i wiedźm. Diabły mają w ręku władzę nad losami ludów świata. Zależnie od swej zachcianki mogą je pogrążyć lub zmusić do określonych działań. Ponadto szatani sami wprowadzają na ,,arenę świata” postacie, którymi będą w przyszłości kierować. Tak powstają m.in. przyszli przywódcy powstania listopadowego. Co prawda, pod koniec sceny wkraczają archaniołowie, ale z perspektywy całości dramatu to diably odciskają silniejszy ślad w duszach bohaterów (Kordian, car, książę Konstanty). ********************************** **************** 4. Krótkie streszczenie utworu Dramat Słowackiego przedstawia historię młodego mężczyzny - Kordiana - egoistycznego młodego bogacza, który po nieudanej próbie samobójczej, dużo podróżuje, by odnaleźć siebie - i przechodzi odmianę oraz znajduje swój cel: wybawi Polskę niczym Winkelried (postawa winkelriedyzmu). Później razem z innymi spiskowcami, planuje zamach na Mikołaja I podczas jego koronacji - a gdy okazuje się, że nikt tak naprawdę nie jest gotowy na zamach na cara - sam decyduje się go zabić. Koniec końców - nie zabija cara, ale zostaje pojmany i skazany na śmierć. Ostatecznie nie wiadomo, czy zginął, czy też nie - zakończenie jest otwarte. ************ 5. Monolog Kordiana na Mont Blanc - interpretacja ************ Symbolika szczytu Monolog Kordiana nie przypadkiem zostaje wygłoszony na najwyższym alpejskim szczycie - Mont Blanc. Jest to miejsce symboliczne. Szczyt oznacza kulminacyjny moment dramatu i biografii Kordiana. Słowacki przedstawia bowiem bohatera w rozwoju: poznajemy Kordiana jako piętnastoletniego młodzieńca, który zdobywając kolejne doświadczenia życiowe, stopniowo dojrzewa do tego, by stać się mężczyzną. Ostateczna metamorfoza dokonuje się właśnie na górze Mont Blanc. Szczyt jest również miejscem wywyższenia, miejscem w którym ziemia styka się z niebem, a więc bliskim przestrzeni transcendentnej. Z pewnością Słowacki nawiązuje tu do Nowego Testamentu i przemienienia Jezusa na górze Tabor. Stracone złudzenia Na Mont Blanc Kordian dokonuje rozrachunku ze swoim dotychczasowym życiem. Nie jest to proste zadanie. Bohaterem targają sprzeczne uczucia: od skrajnego smutku po euforię. Kordian mówi o swoich straconych złudzeniach. Wszystkie romantyczne wartości, w które wierzył jako chłopiec, okazały się nieprawdziwe. Miłość jest zatem w jego oczach jedynie chwilą rozkoszy kupioną za pieniądze, Kościół zamiast wspierać sprawiedliwość staje po stronie ciemiężycieli, a naczelny porządek świata polega na wszechobecnej żądzy zysku. Takie refleksje powodują, że Kordiana ogarnia depresyjny nastrój i chce popełnić samobójstwo. Między wielkością i słabością Jedyną wartością, która w oczach Kordiana nie została zdyskredytowana, jest ojczyzna. Wspomnienie Polski powoduje, że bohater rezygnuje z samobójstwa i daje się porwać wzniosłym uczuciem. Zaczyna myśleć o sobie jako o jednostce wybitnej, która może stać się przywódcą narodu i poprowadzić go do zwycięstwa. Mówi: Jam jest posąg człowieka, na posągu świata. Podobnie jak Konrad z III części ,,Dziadów" Mickiewicza Kordian chce przejąć ,,rząd dusz". Nie prowadzi jednak żadnego sporu z Bogiem, nie bluźni przeciw niemu i nie próbuje odebrać mu władzy nad światem. Jedynym przeciwnikiem Kordiana jest on sam. Z jednej strony ma świadomość, że mógłby dokonać wielkich czynów, ale z drugiej cały czas jest słaby wewnętrznie i poddaje się zniechęceniu. Walka Kordiana przebiega więc w jego własnym wnętrzu. Idea Winkelrieda Kordian poszukuje idei, która zdołałaby natchnąć serca Polaków i porwać je do walki. Wreszcie przed jego oczami ukazuje się duch średniowiecznego rycerza Winkelrieda. Mężczyzna doznaje objawienia: Polska jest „Winkelriedem narodów”. Podobnie zatem jak ów rycerz ściąga na siebie wszystkie razy wrogów po to, żeby ocalić Europę. Jej losem jest śmierć, ale z bronią w ręku i ze wzniosłą ideą na ustach. ********************************************************************************* 6. Opracowanie problematyka) Kordian" Juliusza Słowackiego powstał podczas pobytu poety w Szwajcarii. Słowacki opuścił Paryż po zaognieniu sporu z Mickiewiczem. ,,Wieszcz" naraził się młodemu poecie surową krytyką jego liryki. Ponadto umieścił w III części ,,Dziadów” jednoznacznie negatywną postać Doktora, wzorowaną na Auguście Becu - ojczymie Juliusza. Słowacki polemizuje z mesjanistyczną wizją narodu polskiego wkładając w usta Kordiana słowa: ,,Polska Winkelriedem narodów!" Zbawcza wartość cierpienia (młodzież litewska z ,,Dziadów") zostaje zastąpiona przez czynną walkę, a poeta-wieszcz przez bojownika gotowego do poświęcenia własnego życia. Polemika ujawnia się także w scenie prologu, zestawiającej różne koncepcje narodowej poezji. Pierwsza osoba prologu opiewa wartość słowa, które zsyła na lud,,sen cichy, sen nieprzespany", dostarczając pociechy i wzbudzając marzenie o wielkości, która nigdy nie zostanie osiągnięta. Autor dramatu podważa wartość takiej poezji, przedstawiając swój program w wypowiedzi trzeciej osoby prologu: Dajcie mi proch zamknięty w narodowej urnie, Z prochu lud wskrzeszę (...) Z przebudzonych rycerzy zerwę całun zgniły. Słowacki dokonuje też wyraźnej oceny powstania listopadowego, wprowadzając do dzieła scenę tzw. ,,Przygotowania", podczas której diabły przygotowują dusze przyszłych przywódców powstania. Większości z nich zarzuca się przede wszystkim nieudolność i brak wiary w sens walki. ,,Nie do boju, nie do trudu" - tak oceniają diabły Chłopickiego, Skrzynecki ma zgrzeszyć tchórzostwem: Wódz! chodem raka przewini, Jak ślimak rogiem uderzy Spróbuje - i do skorupy schowa rogi." Na krytykę zasługują też postaci związane pośrednio z powstaniem, przywódcy duchowi społeczeństwa m.in. Julian Ursyn Niemcewicz, pojawiający się później w scenie spotkania spiskowców: Starzec jak skowronek, Zastygły pod wspomnień bryłą. W kluczowym momencie dramatu przywódcy patriotów zgromadzonych w podziemiach kościoła chcą powtórzyć błąd przywódców powstania - zrezygnować z walki i wstąpić na drogę dialogu z zaborcą. Taktyce ugodowców przeciwstawia się Kordian, który ma szczere chęci, ale sam popełnia błąd: jako jednostka jest zbyt słaby, by udźwignąć odpowiedzialność za przeprowadzenie zamachu na cara. Brak mu wsparcia moralnego i fizycznego ze strony własnych rodaków, stąd nieuchronna klęska. Kordian-mściciel to finałowa rola, jaką przyjmuje bohater dramatu. W trakcie akcji obserwujemy jego fizyczne i duchowe dojrzewanie. Wydaje się, że młody Kordian-romantyk (piętnastolatek) jest wystarczająco dorosły jak na swój wiek. Usilnie szuka właściwego życiowego celu. Zdążył już rozczarować się pierwszą, młodzieńczą miłością do Laury i stwierdzić, że przeżył w życiu wszystko. Po odzyskaniu zdrowia rozpoczyna się kolejny etap dojrzewania – zetknięcie się z rzeczywistością i bolesna utrata złudzeń. Mont-Blanc to miejsce ponownych, ,,duchowych" narodzin bohatera, krypta królów - miejscem odkrycia swojego prawdziwego oblicza. W podziemiach Kordian składa ofiarę ze swego dotychczasowego życia, zamach to jego dar dla narodu - dar daremny, gdyż oparty na samotnej walce jednostki niezdolnej do konsekwentnego działania i naruszenia podstawowych zasad moralnych. ********************************************************************************** 7. Streszczenie fragmentów, które są w podręczniku Akt II - rok 1828. Wędrowiec Kordian wędrując po Europie, doznaje wielu rozczarowań. W Londynie, podczas rozmowy z dozorcą w James Parku, przekonuje się, że światem rządzi pieniądz. W Dover, czytając ,,Króla Lira" Szekspira, uświadamia sobie, jak wielka przepaść istnieje między literaturą a światem rzeczywistym. We Włoszech Kordian wdaje się w romans z Wiolettą. Kobiecie chodzi jedynie o klejnoty i decyduje się wyruszyć z Kordianem w nieznane, gdyż jego koń podkuty jest złotymi podkowami. Kiedy w drodze koń gubi podkowy, Wioletta opuszcza Kordiana. Kordian udaje się do Watykanu, gdzie wręcza papieżowi garść polskiej ziemi. Postawa papieża, nakazująca Polakom posłuszeństwo wobec ciemiężycieli, wzbudza w Kordianie niechęć. Podczas monologu na Mont Blanc Kordian wypowiada słowa: ,,Jam jest posąg człowieka na posągu świata". Tu dokonuje się jego duchowa przemiana - powziął decyzję o podjęciu bezpośredniej walki, o złożeniu ojczyźnie ofiary z samego siebie. Kordian nazywa Polskę ,,Winkelriedem narodów". Ma ona spełnić ofiarę wobec innych narodów, ale będzie to ofiara złożona w walce czynnej. Po zakończeniu monologu chmura unosi Kordiana do Polski. Akt III Spisek koronacyjny Scena IV Spotkanie spiskowców Spiskowcy zbierają się w podziemiach kościoła św. Jana przy grobowcach królów. Przewodzi im Prezes (jego odpowiednikiem historycznym był Jan Ursyn Niemcewicz), który nie zgadza się na plan Podchorążego, polegający na zamachu na cara. Podchorąży argumentuje, że należy dokonać tego czynu ze względu na krzywdy, jakich naród polski doznał ze strony Rosji. Przeciwny takiemu postępowaniu jest także ksiądz. Do podziemi chce się dostać człowiek nie znający hasła, które brzmi ,,Winkelried". Spiskowcy zabijają intruza i grzebią. Postanawiają głosować nad propozycją Podchorążego. Zdecydowaną większością głosów projekt zostaje odrzucony. Zawiedziony Podchorąży zrywa maskę i oczom zebranych ukazuje się Kordian. Wybiega z podziemi grożąc, że sam dokona zamachu, bez niczyjej pomocy. Scena IV W podziemiach kościoła św. Jana odbywa się zebranie spiskowców. Podchorąży przedstawia swój plan działania, który ma polegać na przeprowadzeniu zamachu na cara. Nie zgadza się nań przewodzący zebranymi Prezes, a także ksiądz. W międzyczasie do środka próbuje się dostać ktoś, kto nie zna hasła, więc zostaje zabity. Zostaje przeprowadzone głosowanie, z którego wynika, że plan Podchorążego będzie odrzucony. Pomysłodawca zrywa maskę i widać, że to Kordian. Rozgoryczony, wybiega, zapowiadając, że samodzielnie dokona zamachu. Akt III Spisek koronacyjny Scena V Kordian skrada się ku drzwiom sypialni cara. Zaczynają go ogarniać wątpliwości, co do słuszności powziętej decyzji. Wyobraźnia wciąż podsuwa mu nowe wizje. Pojawiają się Strach i Imaginacja, które zaczynają kierować postępowaniem Kordiana. Dekoracje na ścianach zdają się bohaterowi ożywać, paraliżują go. Kordian nie wytrzymuje napięcia i mdleje pod drzwiami sypialni cara. Car skazuje go na śmierć, o ile tylko nie jest obłąkany. Scena V Kordian zakrada się do sypialni cara, jednak po drodze nachodzą go wątpliwości. Jego myśli opanowują Imaginacja i Strach. Nękany przywidzeniami, mdleje przed drzwiami. Car zapowiada, że wyda go na śmierć, chyba że okaże się szalony. **********************************************************************************