Przyczyny zmian zaludnienia i przyrost naturalny

Przyczyny wzrostu liczby ludności na świecie obejmują rewolucję neolityczną, rewolucję przemysłową, postęp technologiczny i rozwój medycyny. Z kolei spadek liczby ludności może być spowodowany wojnami, epidemiami, głodem i niedożywieniem.

Przyrost naturalny jest kluczowym wskaźnikiem zmian demograficznych. Oblicza się go za pomocą następujących wzorów:

• PN = U - Z $Przyrost naturalny = Urodzenia - Zgony$
• PR = U - Z ± M $Przyrost rzeczywisty = Urodzenia - Zgony ± Migracje$
• WPN = (U:L1000) - (Z:L1000) (Współczynnik przyrostu naturalnego)

Vocabulary: WPN - współczynnik przyrostu naturalnego, U - liczba urodzeń, Z - liczba zgonów, L - liczba ludności, M - migracje.

Example: Przyrost ludności na świecie wykres może pokazywać, jak zmieniała się liczba ludności w czasie, uwzględniając różnice między poszczególnymi regionami świata.

Model przejścia demograficznego

Model przejścia demograficznego opisuje pięć faz rozwoju populacji:

1. 1 faza rozwoju demograficznego kraje: Charakteryzuje się bardzo dużą liczbą urodzeń i zgonów, niskim przyrostem naturalnym. Przykłady: plemiona koczownicze Afryki i Amazonii.

2. Fazy rozwoju demograficznego przykłady państw dla II fazy: Niger, Mali, Uganda. Cechuje się bardzo dużą liczbą urodzeń i dużą liczbą zgonów.

3. 3 faza rozwoju demograficznego kraje: Rozwinięte państwa afrykańskie (np. Maroko), część krajów Azji i Ameryki Południowej. Charakteryzuje się wyrównaną liczbą zgonów i urodzeń.

4. 4 faza rozwoju demograficznego: Przykłady to Tajlandia, Chiny, Argentyna, Brazylia. Cechuje się małą liczbą urodzeń i zgonów, dodatnim przyrostem naturalnym.

5. 5 faza rozwoju demograficznego kraje: Państwa europejskie, np. Litwa, Niemcy. Charakteryzuje się bardzo małą liczbą urodzeń, małą liczbą zgonów i ujemnym przyrostem naturalnym.

Highlight: Polska znajduje się pomiędzy IV a V fazą rozwoju demograficznego.

Polska demografia i piramida płci i wieku

W Polsce współczynnik feminizacji wynosi 106 kobiet na 100 mężczyzn. Średnia długość życia mężczyzn to 74 lata, a kobiet 82 lata.

Piramida płci i wieku pozwala odczytać:

• Płeć przeważającą w społeczeństwie
• Wiek z największą liczbą przedstawicieli
• Wyże i niże demograficzne
• Fazę rozwoju demograficznego
• Typ demograficzny (społeczeństwo młode lub stare)

Skutki starzenia się społeczeństwa obejmują:

• Spowolnienie rozwoju gospodarczego państwa
• Zwiększenie wydatków na służbę zdrowia
• Wzrost wydatków na świadczenia emerytalne

Example: Skutki starzenia się społeczeństwa w Polsce mogą obejmować zwiększone obciążenie systemu emerytalnego i opieki zdrowotnej.

Przyczyny starzenia się społeczeństwa w Polsce i Europie to m.in.:

• Model małej rodziny lub rodziny bezdzietnej
• Planowanie rodziny
• Odkładanie decyzji o posiadaniu potomstwa

Highlight: Współczynnik dzietności optymalny dla zastępowalności pokoleń wynosi ok. 2,10-2,15, podczas gdy w Polsce wynosi on ok. 1,4.

Rozmieszczenie ludności na świecie

Obszary zamieszkiwane przez ludzi dzielą się na:

1. Ekumena - tereny stale zamieszkiwane i gospodarowane
2. Subekumena - tereny okresowo zamieszkiwane i gospodarowane
3. Anekumena - tereny bezludne i niewykorzystywane gospodarczo

Czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności:

• Przyrodnicze: klimat, gleby, rzeźba terenu, dostęp do wody, surowce
• Społeczno-gospodarcze: rozwój gospodarki, urbanizacja, przyrost naturalny
• Historyczno-polityczne: sytuacja polityczna, konflikty, kolonializm

Bariery osadnicze:

• Termiczna: ekstremalne temperatury
• Wysokościowa: niska zawartość tlenu, ograniczenia rolnicze
• Wodna: susze lub nadmiar wilgoci
• Świetlna: niedobór światła słonecznego

Definition: Gospodarcze konsekwencje starzenia się społeczeństwa to m.in. zwiększone wydatki na opiekę zdrowotną i emerytury, przy jednoczesnym zmniejszeniu siły roboczej.

Gęstość zaludnienia

Gęstość zaludnienia oblicza się według wzoru: Wg = L:P, gdzie:

• Wg - współczynnik gęstości zaludnienia
• L - liczba ludności na danym obszarze
• P - powierzchnia obszaru

Przykład dla Polski: Wg = 38.400.000 : 312.700 = 123 os./km²

Najbardziej zaludnione obszary:

• Dolina i delta Nilu (Egipt)
• Wschodnie wybrzeże Ameryki Północnej
• Kraina Wielkich Jezior (USA)
• Zachodnia, środkowa i południowa Europa
• Azja Południowo-Wschodnia

Najmniej zaludnione obszary:

• Pustynie w Afryce, Azji, Australii
• Obszary okołobiegunowe

Example: Liczba ludności na świecie wykres może przedstawiać zróżnicowanie gęstości zaludnienia w różnych regionach świata.

Migracje

Kluczowe pojęcia związane z migracjami:

• Reemigracja: powrót do kraju ojczystego
• Drenaż mózgów: poszukiwanie wybitnych specjalistów w danej dziedzinie
• Uchodźca: osoba zmuszona do opuszczenia swojego kraju z powodu zagrożenia życia

Zalety migracji dla człowieka:

• Lepsze zarobki
• Stabilna sytuacja polityczna, brak konfliktów zbrojnych
• Zaspokajanie ciekawości świata
• Poznawanie nowych osób
• Nauka obcego języka
• Dostęp do prestiżowych uczelni

Zalety dla państwa emigracyjnego:

• Mniejsze wydatki na świadczenia socjalne dla bezrobotnych
• Spadek bezrobocia

Zalety dla państwa imigracyjnego:

• Tania siła robocza
• Napływ specjalistów

Highlight: Trzy gospodarcze konsekwencje starzenia się społeczeństw to: 1) zwiększone wydatki na opiekę zdrowotną, 2) wzrost obciążenia systemu emerytalnego, 3) potencjalny spadek produktywności gospodarki.

Liczba ludności świata i jej zmiany

Liczba ludności świata i jej zmiany notatka rozpoczyna się od przedstawienia kluczowych danych demograficznych. Obecnie populacja światowa wynosi około 8 miliardów ludzi. Chiny, Indie, USA, Indonezja i Pakistan to pięć najbardziej zaludnionych krajów. Historia wzrostu populacji pokazuje, że pierwszy miliard osiągnięto w 1804 roku, a 8 miliardów w 2022 roku.

Rozkład ludności na kontynentach jest nierównomierny:

• Azja: 60%
• Afryka: 17%
• Europa: 10%
• Ameryka Środkowa i Południowa: 8%
• Ameryka Północna: 5%
• Oceania: 0,5%

Highlight: Polska zajmuje 38. miejsce pod względem liczby ludności na świecie.

Definition: Liczba ludności świata i jej zmiany Geografia to dział nauki analizujący dynamikę populacji globalnej oraz czynniki wpływające na jej rozmieszczenie i strukturę.