Twierdzenie sinusów stanowi fundamentalne narzędzie w geometrii trójkątów. Twierdzenie sinusów mówi, że w dowolnym trójkącie stosunek długości boku do sinusa kąta przeciwległego jest stały i równy średnicy okręgu opisanego na tym trójkącie.

Definicja: W trójkącie ABC zachodzi zależność: a/sin α = b/sin β = c/sin γ = 2R gdzie R to promień okręgu opisanego na trójkącie

Twierdzenie cosinusów z kolei pozwala obliczyć długość boku trójkąta znając dwa pozostałe boki i kąt między nimi. Jest to uogólnienie twierdzenia Pitagorasa.

Wzór: c² = a² + b² - 2ab cos γ gdzie c to szukany bok, a i b to znane boki, γ to kąt między bokami a i b

Praktyczne zastosowanie tych twierdzeń obejmuje:

• Obliczanie nieznanych boków i kątów w trójkącie
• Wyznaczanie promienia okręgu opisanego
• Sprawdzanie czy trójkąt jest ostrokątny/rozwartokątny
• Rozwiązywanie zadań konstrukcyjnych

Okrąg opisany na trójkącie to okrąg przechodzący przez wszystkie wierzchołki trójkąta. Jego środek leży na przecięciu symetralnych boków trójkąta.

Wzór na promień okręgu opisanego: R = abc/4P gdzie a,b,c to długości boków trójkąta, P to pole trójkąta

Dla szczególnych przypadków mamy:

• Wzór na promień okręgu opisanego na trójkącie równoramiennym: R = a/2sin α gdzie a to podstawa, α to kąt przy podstawie
• Wzór na promień okręgu opisanego na trójkącie równobocznym: R = a/√3 gdzie a to długość boku

Przykład: Dla trójkąta o bokach 3,4,5: R = (3·4·5)/(4·6) = 2,5 jednostek

Twierdzenie sinusów zadania z rozwiązaniami często pojawiają się na egzaminach. Oto typowe przykłady:

Przykład: Oblicz bok c trójkąta, znając: a = 6 cm, α = 30°, β = 45° Rozwiązanie:

1. c/sin γ = a/sin α
2. γ = 180° - (30° + 45°) = 105°
3. c = 6 · sin 105°/sin 30° = 10,39 cm

Twierdzenie sinusów zadania maturalne często łączą różne koncepcje geometryczne:

• Własności trójkątów
• Funkcje trygonometryczne
• Obliczenia kątów i boków

Twierdzenie cosinusów zadania wymagają systematycznego podejścia:

1. Zidentyfikuj dane:

• Znane boki
• Znane kąty
• Szukaną wielkość

2. Zastosuj odpowiedni wzór:

• Dla boku: c² = a² + b² - 2ab cos γ
• Dla kąta: cos γ = $a² + b² - c²$/(2ab)

Przykład: W trójkącie ABC dane są boki: a = 5, b = 6, c = 8 Oblicz cos α: cos α = $b² + c² - a²$/(2bc) = (36 + 64 - 25)/(2·6·8) = 0,78125

Twierdzenie sinusów i cosinusów to fundamentalne narzędzia w geometrii trójkątów. Pozwalają one na obliczanie boków i kątów trójkąta, gdy znane są niektóre jego elementy.

Definicja: Twierdzenie sinusów stwierdza, że w dowolnym trójkącie stosunek długości boku do sinusa kąta przeciwległego jest stały i równy średnicy okręgu opisanego na tym trójkącie.

W praktycznych obliczeniach Twierdzenie sinusów wykorzystujemy w postaci: a/sin α = b/sin β = c/sin γ = 2R gdzie R to promień okręgu opisanego na trójkącie.

Przykład: Aby obliczyć długość boku trójkąta znając kąt, stosujemy wzór: a = (b · sin α)/sin β gdzie b to znany bok, α to kąt przeciwległy do szukanego boku a, β to kąt przeciwległy do boku b.

Twierdzenie cosinusów z kolei pozwala obliczyć długość boku trójkąta znając dwa pozostałe boki i kąt między nimi. Wzór ma postać: c² = a² + b² - 2ab · cos γ gdzie γ to kąt między bokami a i b.

Zastosowanie: Twierdzenia te są szczególnie przydatne przy:

• Obliczaniu pól trójkątów
• Wyznaczaniu promienia okręgu opisanego
• Rozwiązywaniu zadań z trójkątami równoramiennymi
• Obliczaniu wysokości trójkąta

Okrąg opisany na trójkącie to okrąg przechodzący przez wszystkie wierzchołki trójkąta. Jego środek znajduje się w punkcie przecięcia symetralnych boków trójkąta.

Wzór: Promień okręgu opisanego na trójkącie można obliczyć ze wzoru: R = abc/(4P) gdzie a, b, c to długości boków trójkąta, a P to jego pole.

Dla trójkąta równobocznego o boku a: R = a/√3

Przykład: Dla trójkąta prostokątnego: R = c/2 gdzie c to długość przeciwprostokątnej.

Szczególne przypadki promienia okręgu opisanego:

• Dla trójkąta równoramiennego: R = a²/(4h)
• Dla trójkąta o kącie 60°: R = a/√3

Pole trójkąta można obliczyć na wiele sposobów, w zależności od znanych elementów.

Definicja: Podstawowy wzór na pole trójkąta: P = (a·h)/2 gdzie a to długość podstawy, h to wysokość opuszczona na tę podstawę.

Inne ważne wzory na pole trójkąta:

• P = (a·b·sin γ)/2 - gdy znane są dwa boki i kąt między nimi
• P = p$p-a$$p-b$$p-c$ - wzór Herona, gdzie p to połowa obwodu
• P = abc/(4R) - gdy znany jest promień okręgu opisanego

Zastosowanie: Te wzory są szczególnie przydatne przy:

• Obliczaniu pól figur podobnych
• Rozwiązywaniu zadań z trójkątami równoramiennymi
• Wyznaczaniu wysokości trójkąta
• Obliczaniu promienia okręgu wpisanego

Praktyczne zastosowanie Twierdzenia sinusów najlepiej widać na konkretnych przykładach.

Przykład: W trójkącie ABC dane są: bok a = 10 cm, kąt α = 30° oraz kąt β = 45°. Oblicz długość boku b.

Rozwiązanie:

1. Stosujemy wzór: b = (a · sin β)/sin α
2. Podstawiamy dane: b = (10 · sin 45°)/sin 30°
3. Obliczamy: b = (10 · 0,707)/0,5 = 14,14 cm

Zastosowanie: Twierdzenie sinusów jest szczególnie użyteczne gdy:

• Znamy bok i dwa kąty trójkąta
• Chcemy obliczyć promień okręgu opisanego
• Rozwiązujemy zadania z trójkątami równoramiennymi
• Wyznaczamy wysokości trójkąta

Twierdzenie sinusów i cosinusów znajduje szerokie zastosowanie w rozwiązywaniu zadań geometrycznych, szczególnie w przypadku trójkątów prostokątnych i okręgów. Przyjrzyjmy się szczegółowo rozwiązaniu kilku charakterystycznych przykładów.

W pierwszym przypadku analizujemy trójkąt prostokątny ABC, gdzie przyprostokątna AC wynosi 12 cm. Kluczowym elementem jest odcinek DE prostopadły do przeciwprostokątnej BC, który dzieli trójkąt na dwie figury o polach P₁ = 6 cm² i P₂ = 90 cm².

Definicja: Wysokość w trójkącie prostokątnym to odcinek prostopadły do przeciwprostokątnej, poprowadzony z wierzchołka kąta prostego.

Przy rozwiązywaniu zadań dotyczących okręgu opisanego na trójkącie istotne jest zrozumienie zależności między długościami boków a polami powstałych figur. W przypadku trójkąta prostokątnego, gdzie stosunek przyprostokątnych wynosi 4:3, punkt D dzielący przyprostokątną AB w stosunku 3:1 tworzy charakterystyczną konfigurację.

Przykład: Gdy punkt E leży na przeciwprostokątnej BC, a DE jest prostopadły do BC, możemy obliczyć stosunek pól powstałych trójkątów wykorzystując twierdzenie sinusów zadania z rozwiązaniami.

W przypadku trójkąta ostrokątnego równoramiennego ABC, gdzie |AC| = |BC|, analiza wysokości CD i BE prowadzi do interesujących zależności między polami powstałych trójkątów. Jak wyznaczyć środek okręgu opisanego na trójkącie staje się kluczowym elementem rozwiązania.

Szczególnie istotne jest zrozumienie własności okręgu opisanego na trójkącie równoramiennym. Gdy pole jednego z trójkątów jest o 44% większe od drugiego, a obwód całego trójkąta wynosi 80 cm, możemy wykorzystać te informacje do obliczenia całkowitego pola.

Wskazówka: W zadaniach z przecinającymi się cięciwami okręgu kluczowe jest wykorzystanie twierdzenia sinusów i cosinusów zadania poziom podstawowy.

Przy analizie przecinających się cięciw AB i CD w kole, gdzie punkt E jest punktem przecięcia, wykorzystujemy zależności między długościami odcinków i kątami. Znajomość długości odcinków |AE| = 40 cm, |ED| = 16 cm oraz |BE| = 10 cm pozwala na obliczenie pozostałych parametrów figury.